Schakel JavaScript in om de bestand uploader te gebruiken.
‘In 2040 hebben we zelf geen auto’s meer voor de deur staan. De auto van de toekomst is de groene deelauto, die we naast een uitgebreid openbaarvervoernet kunnen gebruiken’, schreef de Jonge Klimaatbeweging onlangs.
In ‘autopische’ bespiegelingen over de auto van de toekomst is de deelauto een vertrouwde klant. De eigen auto is een ouderwets concept, zeggen de voorstanders. In de toekomst willen mensen geen auto meer, maar kopen ze mobiliteit als een dienst: soms nemen ze een deelauto, soms de trein, soms een deelfiets. De voordelen van de deelauto zijn evident: door autodelen zijn er minder auto’s nodig waardoor het beslag op grondstoffen en ruimte afneemt. ‘Bij ons wordt een auto gemiddeld door dertig klanten gebruikt. Daardoor verdwijnen elf auto’s van de straat: acht worden er weggedaan, drie niet aangeschaft’, zegt directeur Andrew Berkhout van Greenwheels, sinds 1995 aanbieder van deelauto’s in Nederland.
De toekomst van de autoDe auto zoals wij die kennen gaat verdwijnen, zo wordt vaak voorspeld. De verbrandingsmotor wordt vervangen door een elektromotor, de privéauto maakt plaats voor deelauto’s, op afroep beschikbaar via een app. De chauffeur wordt overbodig door de zelfrijdende auto. Technologiegoeroes voorzien een toekomst met schone auto’s die geen ongelukken meer veroorzaken. Hoe realistisch zijn hun scenario’s? Rijdt de mens niet liever zelf, in zijn eigen auto? Een toekomstverkenning in drie delen: de elektrische auto (1), de deelauto (2) en de zelfrijdende auto (3).
Wie in steden als Amsterdam over straat loopt, krijgt de indruk dat het hard gaat met de deelauto. Overal zie je de auto’s van Greenwheels, MyWheels, Sixt Share, Share Now en andere aanbieders. Maar vorig jaar bracht het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM), gelieerd aan het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, een ontnuchterend rapport uit. Slechts 2 procent van de Nederlanders maakt gebruik van een deelauto. Samen zijn ze goed voor precies 0,02 procent van het totale aantal autoritjes. Bovendien wordt de deelauto ook gebruikt als vervanging van het openbaar vervoer en de fiets. Volgens Greenwheels geldt dit vooral voor de zogeheten free floating-auto’s zonder vaste parkeerplaats. Het KiM constateert ook dat het moeilijk is om winst te maken met deelauto’s, zeker met free floating-auto’s.
Een doorbraak van de deelauto vereist een breuk met een geschiedenis van anderhalve eeuw waarin de eigen auto individuele vrijheid beloofde. Volgens onderzoeker Toon Zijlstra van het KiM hechten automobilisten nog altijd veel belang aan het idee van ‘instantmobiliteit’, ‘het idee dat die auto gewoon voor de deur staat als je dochtertje ziek wordt’. De eigen auto is te goed om van zijn sokkel te stoten, zegt auto-expert Carlo van de Weijer, directeur van het AI Systems Lab van de Technische Universiteit Eindhoven. ‘Door de toename van de koopkracht is de auto relatief goedkoper geworden. De Golf van nu is in verhouding veel goedkoper dan de Kever uit de jaren zestig. En hij is beter dan de Rolls-Royce van 25 jaar geleden.’ Je kunt nog zo’n slim systeem met apps bedenken, zegt hij, maar een deelauto is nooit zo goed als je eigen auto voor de deur.
Bovendien zit de auto ‘diep in ons sociale weefsel gebakken’, zegt Zijlstra. Veel mensen wonen en werken op verschillende plaatsen, hun familie en vrienden zitten door heel Nederland. Dit netwerk wordt door de auto bij elkaar gehouden. Zo blijven velen gehecht aan hun eigen auto, het liefst voor de deur geparkeerd. Zijlstra: ‘Een huis met een carport is 21 duizend euro meer waard dan een vergelijkbaar huis zonder carport of garage’.
Toch is directeur Andrew Berkhout van Greenwheels hoopvol. De afgelopen jaren is het klantenbestand van Greenwheels met 20 tot 30 procent per jaar gestegen, ook omdat veel mensen tijdens de coronapandemie het openbaar vervoer meden. Vooral in de stad ziet hij mogelijkheden voor verdere groei. ‘Steden zien steeds meer in hoe schaars de ruimte is. Ze kunnen de groei van het wagenpark niet meer aan en zijn steeds meer aan het reguleren’, zegt hij. Parkeertarieven gaan omhoog, parkeerplaatsen worden opgeheven en straten worden afgesloten voor auto’s. Daardoor wordt de eigen auto in de stad duurder en minder aantrekkelijk.
In Amsterdam beschikt een huishouden gemiddeld over 0,5 auto, in Staphorst over 1,5. ‘In Amsterdam, Den Haag en het centrum van Utrecht is het aantal auto’s afgenomen. In de Achterhoek zie je juist een stevige groei van het autobezit. Het contrast tussen stad en platteland wordt groter. In Amsterdam kun je prima zonder auto, maar op het platteland verschraalt het aanbod aan voorzieningen en ben je juist meer aangewezen op de auto’, zegt onderzoeker Peter Jorritsma van het KiM.
Zal een nieuwe generatie de auto van zijn sokkel stoten? Jongeren zijn opgegroeid in een digitale cultuur, waarin de auto als toppunt van moderniteit is verdrongen door de smartphone. Ze maken iets minder gebruik van de auto dan aan het eind van de vorige eeuw. Volgens Jorritsma is er sprake van uitstelgedrag: ‘Tussen studie en gezinsvorming is een nieuwe levensfase ontstaan. Een lang-leve-de-lolfase waarin je de wereld ontdekt, naar Australië gaat om jezelf uit te vinden, nog veel uit eten gaat. Veel mensen schaffen toch weer een auto aan als ze een relatie krijgen en de gezinsvorming begint. Vaak trekken ze dan ook weer weg uit de stad.’
Zo blijft de eigen auto op zijn voetstuk staan, als koning van de consumptiemaatschappij. Hoe moeten bedrijven als Greenwheels daar tegen opboksen? Enerzijds door autodelen steeds gemakkelijker te maken met goede apps, zegt directeur Berkhout. Anderzijds zal de auto steeds meer tegen zijn ecologische grenzen aanlopen, vooral in de stad. Mensen gaan anders naar hun auto kijken als de kosten hoger worden, een parkeerplaats moeilijker te vinden is en de straten verstopt raken.
Daarom gelooft hij in de groei van het autodelen: ‘Het zal nooit voor iedereen zijn. Als je tien- tot vijftienduizend kilometer, of meer, per jaar rijdt, of meer, is een eigen auto goedkoper. Maar volgens een onderzoek van TNO staat ruim twintig procent van de Nederlanders open voor autodelen. Dan hebben we nog best een eind te gaan.’
Bron: Volkskrant/ Beeld Michel Keppel